Kleen Meulen

De Kleine Molen, Kleen Meulen in het Lummens dialect, bevindt zich op de Mangelbeek in het gehucht Schallebroek. Lange tijd was ze eigendom van adellijke families en rijke burgerij. De molenaars waren overwegend huurders. De molen werd voor het eerst vermeld in een document van 1715. Graaf Louis Pierre van der Marck, heer van Lummen en bewoner van kasteel de Burg, was toen eigenaar.

In 1781 was de molen, die tot dan toe in hout en leem was opgetrokken, versleten. Zij werd vervangen door een nieuwe molen in baksteen en Diestiaan ijzerzandsteen.

Het was een dubbele onderslagmolen, schrijlings over de Mangelbeek gebouwd, met op de linkeroever een olieslagmolen en op de rechteroever een graanmolen. In de olieslagmolen perste men olie voor in de keuken, voor verlichting en voor verf.

In 1837 kocht de familie Palmers de Kleen Meulen, tezamen met kasteel de Burg. Vervolgens kwam de molen in het bezit van Henri Gerard Briers, diens echtgenote en kinderen, gevolgd door Edmond Briers. Toen WO I uitbrak in 1914 was Henry Briers eigenaar.

In 1849 werd een nieuwe peilnagel geplaatst. Die duidde aan hoe hoog de molenaars het water mochten laten komen. Zij durfden het immers wel eens hoog opstuwen om beter te kunnen malen, wat stroomopwaarts dijkbreuken en overstromingen kon veroorzaken.

De olieslagmolen werd in 1931 ontmanteld. Het binnenwerk van de graanmolen was toen nog intact. In 1966 werd Fernand Vanderaerden eigenaar en later ook molenaar.

Nadat het waterrad in 1968 verdween, werd de drijfkracht een tijdlang geleverd door een elektromotor. Het woonhuis werd in 1979 gerestaureerd. In 1995 werd de molen in zijn geheel beschermd.

In 2002-2004 restaureerde Fernand Vanderaerden het ganse molencomplex ingrijpend. In 2007 legde het Vlaamse Gewest ter hoogte van de molen een ‘bypass’ of nevengeul aan op de Mangelbeek. Het overtollige voor de molen opgestuwde water wordt sindsdien omgeleid rond de molen. Een vistrap maakt ook stroomopwaartse vispassage mogelijk.

Op 15 juli 2008 werd een nieuw waterrad geplaatst. Sindsdien wordt terug op traditionele wijze gemalen. De gerestaureerde molen werd in april 2009 ingehuldigd. Sindsdien wordt elke zaterdagnamiddag graan gemalen in de molen. Echte molenaars geven je dan gratis uitleg over de historiek en de werking van de molen.

De Kleen Meulen bevindt zich op het Limburgse fiets- en het Lummense wandelroute-netwerk, evenals langs de Erfgoedfietsroute van de gemeente. De molen is ook het vertrekpunt van een bewegwijzerde wandeling van 3 km door het achterliggend natuurgebied ‘Lummensbroek’. Aan de Kleen Meulen ligt ook een vakantiewoning die je kunt huren.